De vergrotende trap van werkdruk is stress, en de overtreffende trap is burnout. Bij burnout is een werknemer zo ver en zo lang over zijn grenzen gegaan dat zijn lijf zegt “ik doe niet meer mee; ga nou maar eerst bij de pakken neerzitten om te kijken waar je nou eigenlijk mee bezig bent”. Hij voelt zich in de regel niets meer waard en denkt dat hij niets meer kan. Hij trekt zich uit zijn sociale leven terug, terwijl hij mogelijk nog wel sociaal doet maar hij is er niet meer bij. En tot slot weet hij niet meer wat hij wil. Hij is zijn bezieling, zijn eigen koers kwijt. De persoon dreigt zich lichamelijk, emotioneel, verstandelijk en met zijn bezieling helemaal terug te trekken. Dit hele patroon is ernstig, voor de persoon zelf omdat hij zo niet door kan gaan en ernstig voor het bedrijf waar hij werkt omdat dit veel geld kost. Burnout is verheugend als je het bekijkt als vruchtbaar moment om je leven en je werk echt anders in te richten. Onze eerste zorg en aandacht gaat uit naar de persoon en hoe hij weer de vrijheid verwerft om in leven en werken zijn eigen koers te volgen en hoe hij weer met een nieuw perspectief aan de slag kan.

Wat zijn de kenmerken van burnout ?

We hebben even de belangrijkste signalen van burnout op een rij gezet. Bewustwording en acceptatie van het probleem burnout zijn essentieel om het probleem te beantwoorden. Wanneer we in staat zijn om onze bewustwording van onze stressoren, het stressproces en de gevolgen van onze reactie te verbeteren kunnen we onze ervaring van de stresssituatie veranderen. Wanneer we de ervaring veranderen kunnen we ook de gevolgen van stress op ons zelf veranderen. Bekende signalen van burnout zijn :

Lichamelijk:

Niet meer herstellen van moeheid, verergerde psychosomatische klachten, slaapstoornissen, verhoogd nicotine, cafeïne en alcohol gebruik.

Gevoelens:

Zich “leeg” voelen, als verdoofd leven, depressiviteit, angst en paniekaanvallen, vlug van streek, plotselinge, hevige geëmotioneerd zijn, verlies van zelfvertrouwen, gevoel alles niet meer aan te kunnen.

Gedachten:

Concentratiemoeilijkheden, chaotische, malende gedachten, fixatie op bepaalde gedachten, besluiteloosheid, met de gedachten elders zijn, vergeetachtigheid.

Gedrag:

Functioneren op de automatische piloot, veel klagen, apathie, zich isoleren, meer fouten en ongelukken maken, ongeduldig, vlug geïrriteerd, niet kunnen ontspannen.

Interpersoonlijk gedrag:

Niet meer “aanwezig zijn ” in relaties, verminderde behoefte aan intimiteit en seks, onredelijk, conflictueus gedrag, verlies aan interesse in omgang met vrienden, intolerantie, anderen als last ervaren, geen hulp vragen en accepteren.

Werkprestaties:

Afname professionaliteit, verminderde kwantiteit, vermijden van taken, meer fouten maken, perfectionisme, geobsedeerd door details, vermijden van verantwoordelijkheden, afname van professionele en ethische normen.

Werkhouding:

Verlies van motivatie, klagen, verlies van interesse afgewisseld met verhoogde strijdlust, gedemoraliseerd, negatieve, kritische houding, onmacht, gevoel te falen, apathie, gebrek aan zelfvertrouwen, vaker verzuimen, denken aan nieuwe carrière of baan.

Werkrelaties:

M.b.t. cliënten. Verlies van empathie en van compassie, onachtzaam met professionele grenzen, emotionele afstand, ongeduld, isolement, slechte communicatie, conflicten, vermijden van het vragen om persoonlijke en professionele hulp.

Wanneer we meerdere van bovenstaande kenmerken herkennen is goed om je eigen situatie eens goed onder de loep te nemen. Wees alert opdat burnout niet ook onopgemerkt in jou leven toeslaat. Het is duidelijke bovenstaande signalen het probleem per definitie verergeren, nieuwe stressoren creëren en we makkelijk en onbewust in een vicieuze cirkel kunnen belanden die lastig te doorbreken is. Bewustwording is een belangrijke sleutel in het herstelproces van burnout en daarom is het goed te kijken naar de mogelijke oorzaken van burnout.

Burnout en je omgeving:

Alvorens je met jezelf geconfronteerd bent en er geconstateerd is dat je burnout bent, heb je al een lange lijdensweg achter de rug. Een burnout patiënt heeft vaak een zeer moeilijke burnin-periode door te maken. Vaak wordt vergeten dat er een partner achter de patiënt staat. Voor deze partner is het vaak net zo moeilijk en soms misschien wel moeilijker. De partner heeft vaak goed in beeld dat er een burnout aan het ontstaan is. Alleen staat de partner vaak machteloos omdat de (aankomend) burnout patiënt niets wil horen over de haast ontoelaatbare situatie waar hij/zij in zit. Goede raad wordt in de wind geslagen en onbegrip alom. De burnout patiënt reageert zich hierbij vaak ten onrechte af op de partner. Daarnaast heeft de partner ook zijn of haar problemen en kan daarmee vaak niet terecht bij de ander omdat hij/zij het al moeilijk genoeg heeft met de eigen situatie en vaak ook helemaal niet in staat is om problemen van de ander er bij te nemen. Voor de partner betekent het burnin-proces ook vaak verandering. Er zijn burnout patiënten die door het volgen van therapieën, weliswaar geen andere persoonlijkheid krijgen, maar die wel in gedrag kunnen veranderen. Voor de partner alsmede de relatie kan dit ook gevolgen hebben. De directe omgeving van een (toekomstige) burnout patiënt staat daarom vaak alleen en in de kou. Vergeet daarom de omgeving niet!

Tips om terug uit die burnout te geraken:

• Zoek ontspanning en neem afstand van je werk, de prioriteiten liggen bij jezelf.
• (H)erkennen dat je een probleem hebt.
• Hulp en sociale steun uit je directe omgeving(partner, vrienden of kennissen).
• Professionele hulp zoeken via huisarts of bedrijfsarts.
• De wil om er wat aan te doen.
• Keuzes maken en durven door te voeren.
• De bijbehorende consequenties onderkennen en accepteren.
• Openstaan voor veranderingen.
• Gun jezelf een moment van rust door naar de sauna te gaan.

Bekijk ook ons artikel met tips tegen een burnout.

Burnout kan, mits je er daadwerkelijke iets aan wil doen, een aantal belangrijke positieve zaken opleveren n.l.:

• De positieve gevolgen binnen je relatie.
• De positieve kijk op het leven, pluk de dag.
• Weer kunnen ontspannen, lachen en genieten, ook van de kleine dingen.
• Geen roofbouw meer op jezelf plegen, dus een gezonde levensstijl.
• Geen hinder meer van wat anderen van je vinden.
• Goed is goed genoeg en het mag zelfs iets minder zijn.
• Trots op de genomen beslissingen om niet terug te trekken naar de waan van de dag.
• De technieken en vaardigheden die je heb geleerd in de praktijk brengen.

Er zitten dus ook veel positieve kanten aan burnout, ik ben blij dat het mij overkomen is, omdat het een nieuwe zin geeft aan mijn leven.

Wat is de behandeling van burnout ?

De behandeling van burnout is op de eerste plaats gericht op rust en ontspanning en het blootleggen van de oorzaak van de burnout. Verder zult u moeten werken aan verandering, want uitrusten is niet genoeg om van een burnout te genezen. Het veranderen van uw werkhouding, denkwijzen en eventueel uw werkomgeving is moeilijk. Het is verstandig om hulp te zoeken bij het veranderen. Dat kan bij/met:

• uw huisarts. Hij kan u eventueel doorverwijzen (naar een psycholoog bijvoorbeeld) en als dat nodig is antidepressiva voorschrijven.
• uw werkgever. Uw baas is verantwoordelijk voor goede werkomstandigheden. Dat kan bijvoorbeeld ook betekenen dat hij een omscholingscursus voor u betaalt.
• de bedrijfsarts. Via de arbodienst of arboarts kunt u trainingen volgen om beter om te gaan met werkstress. Voor deze trainingen kunt u ook terecht bij een instelling voor geestelijke gezondheidszorg (GGZ) bij u in de buurt.
• een coach. Er zijn coaches die zich specifiek richten op burnouts.
• een psycholoog. Met psychotherapie, assertiviteitsheidstraining en gedragstherapie leert u anders in het leven te staan en ‘nee’ te zeggen. U kunt hiervoor onder meer terecht bij een instelling voor geestelijke gezondheidszorg of een eerstelijnspsycholoog.
• ontspannende technieken, zoals ademhalingstherapie, ontspanningsoefeningen en massages.